Streszczenie
Rozwój technologiczny akceleratorów medycznych oraz ekspansja technik dynamicznych: VMAT (Volumetric Modulated Arc Therapy),
dMLC (dynamic MLC IMRT = sliding window IMRT) i innych spowodowały, że ich szerokie stosowanie w napromienianiu praktycznie wszystkich lokalizacji guzów stało się możliwe. Stosunkowo kontrowersyjnym zagadnieniem było stosowanie technik radioterapii wiązkami
dynamicznymi w napromienianiu obszarów, w których ruchomość pacjenta oraz jego organów wewnętrznych wydają się mieć znaczący wpływ na jakość realizowanej terapii dynamicznymi wiązkami łukowymi. W celu wprowadzenia techniki łuków dynamicznych VMAT w napromienianiu piersi oraz ściany klatki piersiowej rozważono temat ruchomości oddechowej w sposób analogiczny jak w tzw. radioterapii bramkowanej, tj. poprzez zastosowanie tomografii 4D do przygotowania planu leczenia pacjenta i określenia obszaru tarczowego. Opracowana i wdrożona do realizacji została metoda stanowiąca kompilację dynamicznych łuków tangencjalnych (t-VMAT) oraz częściowego łuku dynamicznego (c-VMAT), zwykle o mieszanych energiach wiązek fotonowych (6 MV i 10 MV). W szczególnych przypadkach przygotowany został silikonowy bolus indywidualny, który wykorzystano w napromienianiu. Konturowanie obszaru przeznaczonego do radioterapii (tzw. obszaru tarczowego) wykonano na skanach w rekonstrukcji MIP (Maximum Intensity Projection), natomiast struktur krytycznych – na skanach uśrednionych z 10 różnych faz oddechowych (Avg10). Plany leczenia na warstwach Avg10 przygotowano w systemie planowania leczenia Monaco v5.00.002 (Elekta). Zaaprobowane przez lekarza prowadzącego plany leczenia przed realizacją na pacjencie poddano weryfikacji zarówno w fantomie MultiCube (IBA-Dosimetry GmbH) w konfiguracji z matrycą MatriXXEvolution (IBA-DosimetryGmbH), w fantomie płytowym RW3 oraz w matrycy MatriXXEvolution (IBA-DosimetryGmbH) sprzężonej z programem Compass (IBA-DosimetryGmbH), służącym do niezależnego pomiaru dawki na akceleratorze, jak również do przeliczania rozkładu dawki w pacjencie odrębnym algorytmem obliczeniowym.
Słowa kluczowe: tomografia 4D, symmetry, c-VMAT, t-VMAT
Czytaj całość: Inżynier i Fizyk Medyczny 4(3), 2014, 251-258
Aneta Kawa-Iwanicka, Kinga Polaczek-Grelik, Marta Stefańczyk, Agnieszka Giłka, Jakub Derus
NU-MED Centrum Diagnostyki i Terapii Onkologicznej Katowice, ul. Ceglana 35, 40-514 Katowice, tel.: +48 32 420 6330, w. 311, e-mail: aneta.iwanicka@cdito.pl