Wprowadzenie
Radioterapia jest stosowana w około 50% przypadków wykrytych nowotworów złośliwych. Skuteczność nowoczesnej i prawidłowo wykonywanej radioterapii wykazuje stały wzrost, jednakże coraz większa złożoność techniczna i metodyczna jest źródłem niepewności i niedokładności w wyznaczaniu podanej dawki promieniowania. Szybko następującemu postępowi technologicznemu widocznemu w nieosiągalnych do niedawna możliwościach akceleratorów, takich jak np. dynamiczna modulacja intensywności wiązki (w technice IMRT) lub synchronizacja ruchu kolimatorów z równoczesnym obrotem głowicy w trakcie emisji wiązki (w technice VMAT będącej rozwinięciem IMRT), towarzyszy znaczne skomplikowanie przestrzenne rozkładów dawki uzyskiwanych w trakcie leczenia pacjentów. Rozkłady dawki osiągane tymi technikami charakteryzują się niezwykle silnymi gradientami. Są to efekty pożądane, pozwalające na wysoko selektywne napromienianie zmian nowotworowych o skomplikowanych kształtach przy jednoczesnym ograniczeniu dawki dla zdrowych tkanek i tzw. narządów krytycznych. Przed aplikacją teleradioterapii konieczne jest precyzyjne zaplanowanie pacjentowi układu wiązek realizowanego przez akcelerator, a następnie obliczenie rozkładu dawki powstającego w efekcie oddziaływania promieniowania jonizującego z tkankami. Do tego celu służą komputerowe systemy planowania leczenia, które przy pomocy różnych matematyczno-fizycznych modeli obliczeniowych oraz danych pomiarowych charakteryzujących wiązki akceleratorów starają się przybliżać rzeczywisty rozkład dawki promieniowania w ciele pacjenta. Usiłujące nadążyć za możliwościami akceleratorów systemy planowania leczenia zawierają coraz bardziej złożone i rozbudowane modele obliczeniowe i optymalizacyjne, które pozwalają na dokładne obliczenie rozkładu dawki nawet w skomplikowanych przypadkach.
Pełna wersja artykułu dostępna w prenumeracie i sieci salonów Empik (półka: prasa popularno-naukowa).
Joanna Rostkowska, Małgorzata Kania, Marta Fillmann, Wojciech Bulski
Centrum Onkologii-Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, ul. Wilhelma Konrada Roentgena 5, 02-781 Warszawa, tel. +48 22 546 20 00, e-mail: m.kania@zfm.coi.pl