Safety in the Magnetic Resonance Department
Streszczenie
Bezpieczeństwo osób poddanych narażeniu zawodowemu i medycznemu na działanie niejonizującego promieniowania elektromagnetycznego i pól magnetycznych w pracowniach rezonansu magnetycznego (MR) wymaga regulacji, szczególnie w Polsce. Obecnie skanery MR znajdują się nie tylko w dużych centrach diagnostycznych, lecz także w małych ośrodkach, w salach operacyjnych, a nawet w klinikach weterynaryjnych. Do użytku, również w Polsce, wchodzą nowe „jonizujące” urządzenia hybrydowe: PET/MR, MRI/CT czy MRgRT – będący w fazie rozwoju system umożliwiający skaning MR bezpośrednio w trakcie procedury radioterapii. Wedle danych Ministerstwa Zdrowia, w Polsce w roku 2015 było 246 tomografów MR. Tej dynamicznie rozwijającej się w Polsce technologii nie towarzyszy, jak dotąd, ujednolicenie w skali krajowej systemu organizacji pracowni MR, zasad systemu bezpieczeństwa czy procedur kontroli jakości, które są obecnie ustalane indywidualnie, często na poziomie poszczególnych pracowni. Zagrożenie dla personelu i pacjenta istotnie wzrasta, gdy do użytku wchodzą urządzenia stosujące coraz wyższe pola magnetyczne. W niniejszej pracy zebrane zostały informacje o podstawowych zagrożeniach fizycznych związanych z techniką MR. Omówiono także międzynarodowe zalecenia bezpieczeństwa formułowane przez Międzynarodową Komisję ds. Ochrony Przed Promieniowaniem Niejonizującym (ICNIRP), Amerykańskie Towarzystwo Radiologiczne (ACR), Komisję Europejską czy Europejską Federację Organizacji Fizyków Medycznych (EFOMP). Uwzględniając perspektywę badacza wykorzystującego dla celów naukowych różne techniki magnetycznego rezonansu jądrowego, perspektywę fizyka medycznego działającego w pracowni MR oraz spojrzenie lekarza-radiologa na kwestie sprawnego i bezpiecznego funkcjonowania tej pracowni, a także punkt widzenia koordynatora krajowego dążącego do wypracowania jednolitych zasad krajowego systemu bezpieczeństwa pacjenta i personelu w związku z badaniami MR, autorzy pragną rozpocząć dyskusję nad stworzeniem w kraju spójnego systemu funkcjonowania pracowni MR. System ten powinien dotyczyć zarówno bezpieczeństwa, jak i standaryzacji badań, kontroli jakości, a także kwalifikacji oraz szkolenia personelu zatrudnionego w pracowniach rezonansu magnetycznego, a w szczególności fizyków, specjalistów w dziedzinie fizyki medycznej, inżynierów medycznych oraz personelu technicznego.
Słowa kluczowe: MRI, bezpieczeństwo, fizyk medyczny, inżynier medyczny, kontrola jakości, szkolenie
Pełna wersja artykułu dostępna w prenumeracie i sieci salonów Empik (półka: prasa popularno-naukowa).
Maria Sokół1, Michael Waligórski2, 3, Magdalena Wicher4, Jerzy Walecki5
1 Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach, ul. Wybrzeże Armii Krajowej 15, 44-101 Gliwice, tel. +48 32 278 80 12, e-mail: maria.sokol@io.gliwice.pl
2 Instytut Fizyki Jądrowej PAN, ul. Radzikowskiego 152, 31-342 Kraków
3 Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie Oddział w Krakowie, ul. Garncarska 11, 31-115 Kraków
4 Silvermedia Sp. z o.o. ul. Wadowicka 6, 30-415 Kraków
5 Centralny Szpital Kliniczny MSW w Warszawie, ul. Wołoska 137, 02-507 Warszawa