Wstęp
We współczesnej radioterapii (RT) wykorzystuje się najczęściej oddziaływanie fotonów i elektronów w napromienianym ośrodku. Techniki planowania i realizowania radioterapii stają się coraz bardziej złożone i wymagają coraz to nowszych sposobów weryfikacji. Najpowszechniej w RT stosuje się wiązki fotonów. W artykule omówiono techniki weryfikacji planów leczenia wykorzystujących wiązki promieniowania X, generowane w liniowych akceleratorach medycznych. Kontrola planów radioterapeutycznych jest uwarunkowana rodzajem zaplanowanej do realizacji techniki leczenia. Inne sposoby weryfikacji będą zastosowane w przypadku standardowych technik konformalnych, inne w przypadku technik dynamicznych z modulacją intensywności wiązki. Techniki konformalne, czyli dostosowawcze, to wszystkie techniki radioterapii pozwalające dostarczyć dawkę promieniowania jonizującego w precyzyjny sposób. Kształt izodoz uzyskany w tych technikach jest ściśle dostosowany do kształtu napromienianego obszaru. Techniki dynamiczne są rodzajem zaawansowanych technik konformalnych, które poprzez dynamiczne użycie kolimatora wielolistkowego oraz w niektórych technologiach również zmienności mocy wiązki, pozwalają jeszcze bardziej wymodelować rozkład dawki i w jeszcze większym stopniu ochronić tkanki zdrowe [1-3]. Przykładem tego rodzaju technik jest technika IMRT (Intensity Modulated Radiation Therapy) i VMAT (Volumetric Modulated Arc Therapy). Zalecenia dotyczące kontroli planów leczenia zawarte są między innymi w dokumencie wydanym przez ESTRO – European Society for Radiotherapy and Oncology, w publikacjach ASTRO – American Society for Radiation Oncology oraz AAPM – American Association of Physicists in Medicine [1,2,4] Wiele lat stosowania tych technik w ośrodkach onkologicznych wymusiło również na użytkownikach tworzenie własnego oprogramowania oraz opracowywanie własnych metod i procedur kontroli jakości [5-10].
Czytaj całość: Inżynier i Fizyk Medyczny 4(2), 2015, 99-105
Aleksandra Grządziel1, Barbara Bekman1, Janusz Winiecki2, Krzysztof Ślosarek1
1 Zakład Planowania Radioterapii i Brachyterapii, Centrum Onkologii – Instytut im. M. Skłodowskiej-Curie, Oddział w Gliwicach, Wybrzeże A.K 15, 44-101 Gliwice, tel. +48 32 278 80 71, e-mail: aleksandra.grzadziel@wp.pl 2 Zakład Fizyki Medycznej, Centrum Onkologii, ul. I. Romanowskiej 2, 85-796 Bydgoszcz, Katedra i Klinika Onkologii i Brachyterapii Collegium Medicum UMK w Toruniu