Streszczenie
Do testów urządzeń radiologicznych często stosowane są fantomy – obiekty imitujące tkanki pacjenta. Powinowactwo danego materiału do tkanki dotyczy zwykle tylko pewnych wybranych cech, np. w rentgenodiagnostyce i radioterapii fantomy najczęściej naśladują tkanki pod względem osłabienia promieniowania. Okazuje się jednak, że materiał, który dla wiązek fotonowych stosowanych w radioterapii odpowiada wodzie, dla energii promieniowania stosowanych w rentgenodiagnostyce może osłabiać promieniowanie znacznie mocniej lub słabiej niż woda. W niektórych pomiarach ważne jest nie tylko odpowiednie osłabienie pierwotnej wiązki promieniowania, ale natężenie promieniowania rozproszonego wstecznie lub zmiana widma promieniowania przechodzącego przez fantom. Istotna jest także dokładność wykonania fantomu, czasem nawet różnica rzędu nanometrów może prowadzić do zauważalnych rozbieżności wyników. Podejmując decyzję o zastosowaniu danego fantomu, należy pamiętać o tym, pod jakim względem i w jakim zakresie odpowiada on tkance.
Słowa kluczowe: fantomy, obrazowanie medyczne, radioterapia
Abstract
Tests of radiological devices are often carried out with use of phantoms – objects that simulate human tissue. The equivalence between material in phantom and tissue is usually limited only to some chosen features. In diagnostic radiology and radiotherapy phantoms are usually equivalent to tissues in terms of attenuation of radiation. However, it turns out that material which is water-equivalent for photon beams used in radiotherapy, can attenuate x-rays used in diagnostic radiology much stronger or much weaker than water. In some measurement s not only attenuation is important, but also other effects, such as the intensity of backscattered radiation, or change of beam spectrum. Dimensional accuracy of the phantom may also be important. In some cases, even inaccuracies of nanometres may lead to noticeable differences in the results. The limitations of equivalence between phantoms and tissues should be considered when deciding of phantom application.
Key words: phantoms, medical imaging, radiotherapy
Cały artykuł dostępny w wersji elektronicznej Flippingbook – Inżynier i Fizyk Medyczny 6/2013: www.inzynier-medyczny.pl
Witold Skrzyński
Zakład Fizyki Medycznej, Centrum Onkologii – Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie,
ul. Roentgena 5, 02-781 Warszawa, tel./fax +48 22 644 91 82, e-mail: w.skrzynski@zfm.coi.pl