Basic HTML Version
Inżynier Medyczny 1/2012 vol. 1
artykuł naukowy / scientific paper
radioterapia / radiotherapy
21
liwiło w Charite, w Berlinie zmniejszenie marginesu
CTV-PTV do wartości 0,5 cm (od strony jelita grube-
go nawet do 0,3 cm). Należy zauważyć, że rejestracja
zrekonstruowanych obrazów i zdjęć portalowych
jest wykonywana automatycznie, tak samo jak trans-
lacja stołu terapeutycznego.
Najnowsze rozwiązanie, które pozwala na obser-
wację położenia GK, wykorzystuje tzw. transpondery
[19-21]. Podobnie jak w przypadku złotych znaczni-
ków, przed rozpoczęciem leczenia, trzy transpondery
są umieszczanewGK. Transpondery aktywowane falą
elektromagnetyczną odpowiadają, wysyłając odpo-
wiedź także w postaci fali elektromagnetycznej. Sy-
gnał odpowiedzi jest rejestrowany przez antenę, co
pozwala na określenie ich położenia. Przed każdym
pomiarem, położenie anteny jest określane wzglę-
dem izocentrum urządzenia terapeutycznego, co
pozwala na wyznaczenie położenia GK względem
izocentrum przyspieszacza. Informacja o położeniu
GK jest uzyskiwana z częstotliwością co najmniej 10 Hz. Badania
nad odtwarzalnością planu leczenia za pomocą transponderów
wykazały, że możliwe jest zmniejszenie marginesu CTV-PTV do
0,3 cm. Na rysunku 7 przedstawiono Calypso – pierwszy komer-
cyjnie dostępny system do weryfikacji położenia GK za pomocą
transponderów. Ten system jest stosowany w Świętokrzyskim
Centrum Onkologii.
Wadą obydwu opisanych metod czasu rzeczywistego jest ich
inwazyjność, konieczność wprowadzenia do wnętrza GK znacz-
ników lub transponderów.
Podsumowanie
Istnieje wiele różnych metod adaptacyjnego napromieniania
pacjentów z nowotworem gruczołu krokowego. Wybór metody
zależy w dużej mierze od posiadanego wyposażenia oraz, o czym
nie wolno zapominać, umiejętności zespołu przeprowadzającego
leczenie. Wszystkie opisane powyżej metody są stosowane
w Polsce. Pomimo stosowania wyrafinowanych metod adapta-
cyjnych, zmniejszanie marginesu powinno być realizowane z dużą
ostrożnością, ze względu na ograniczoną dokładność wizualizacji
GK i związaną z tym niepewność wrysowania gruczołu. Dopiero
powszechny dostęp do rezonansu magnetycznego, który jest
znacznie lepszym narzędziem do wizualizacji tkanek miękkich,
pozwoliłby na stosowanie bardzo małych marginesów.
Literatura
1.
U.Wojciechowska, J.Didkowska,W.Katoński:
Nowotworyzłośliwe
wPolscew2008 roku
, CentrumOnkologii Instytut,Warszawa2010.
2.
www.nccn.org/professionals/physician_gls/f_guidelines.asp
3.
G.A. Viani, E.J. Stefano, S.L. Alfonso:
Higher-than-conven-
tional radiation doses in localized prostate cancer treat-
ment: A meta-analysis of randomized, controlled trials
, Int J
Radiat Oncol Biol Phys, vol. 74(5), 2009, 1405-1418.
4.
D.A. Kuban, L.B. Levy, M.R.Cheung, A.K. Lee, S. Choi, S.
Frank, A. Pollack.:
Long-term failure patterns and survival in
a randomized dose-escalation trial for prostate cancer. Who
dies of disease?
, Int J Radiat Oncol Biol Phys, vol. 79 (5), 2011,
1310-1317.
5.
International Commission on Radiation Units and Measurements. ICRU
Report 50. Prescribing, Recording, and Reporting Photon Beam Thera-
py. Report 50, Bethesda, MD: ICRU, 1993.
6.
International Commission on Radiation Units and Measurements. ICRU
Report 62. Prescribing, Recording, and Reporting Photon Beam Thera-
py (Supplement to ICRU Report 50). Bethesda, MD: ICRU, 1999.
7.
H.C.J. de Boer, M.J.H. van Os, P.P. Jansen, B.J.M. Heijmen:
Application
of the No Action Level (NAL) protocol to correct for prostate motion ba-
sed on electronic portal imaging of implanted markers
, Int J Radiat Oncol
Biol Phys, vol. 61(4), 2005, 969-983.
8.
A. Bel, M. van Herk, H. Bartelink, J.V. Lebesque:
A verification procedure
to improve patient set-up accuracy using portal imaging
, Radiotherapy
and Oncology, vol. 29(2), 1993, 253-260.
9.
H.C.J. de Boer, B.J.M. Heijmen:
A protocol for the reduction of systema-
tic patient setup errors with minimal portal imaging workload
, Int J Ra-
diat Oncol Biol Phys, vol. 50(5), 2001, 1350-1365.
10.
J.C. Roeske, J.D. Forman, C.F.Mesina, T. He, C.A. Pelizzari, E. Fontenla, S. Vijay-
akumar, G.T.Y. Chen:
Evaluation of changes in the size and location of the pro-
state, seminal vesicles, bladder, and rectum during a course of external beam
radiation therapy
, Int J Radiat Oncol Biol Phys, vol. 33(5), 1995, 1321-1329.
11.
J.M. Schallenkamp, M.G. Herman, J.J. Kruse, T.M. Pisansky:
Prostate position
relative to pelvic bony anatomy based on intraprostatic goldmarkers and elec-
tronic portal imaging
, Int J Radiat Oncol Biol Phys, vol. 63(3), 2005, 800-811.
12.
A.L. Brown, E.L. Day:
Assessment of motion and field placement verifica-
tion of the prostate using gold seed fiducial markers: a feasibility study
,
The Radiographer, vol. 57(2), 2010, 15-20.
Fot. 6
Tomograficzny przekrój poprzeczny pacjenta z wszczepionym złotym znacznikiem
(strzałka wskazuje znacznik)
Fot. 7
System Calypso™ do określania położenia GK w czasie rzeczywistym