Wiele nowych aparatów rentgenowskich wyposażonych jest w systemy mierzące lub podające wartości dawek. W przypadku radiologii ogólnej, zabiegowej i pantomografii jest to najczęściej iloczyn dawki/kermy i powierzchni pola promieniowania (DAP/KAP). W tomografach rentgenowskich, w dokumencie generowanym po badaniu pacjenta podawane są indeksy dawek oraz iloczyny dawki i długości (DLP). W odniesieniu do mammografii jest to wartość średniej dawki gruczołowej AGD ( Average Glandular Dose) lub MGD (Mean Glandular Dose), rzadziej dawki wejściowej ESD (Entrance Skin Dose). W przypadku tej ostatniej podawane wartości są przeliczane z wartości wysokiego napięcia, obciążenia prądowo-czasowego i odległości pomiędzy płytką uciskową a stolikiem aparatu (wartości „mierzone” przez aparat przy każdej ekspozycji) oraz kilku czynników wprowadzonych do oprogramowania aparatu bądź na etapie tworzonego oprogramowania jak też kalibracji aparatu rentgenowskiego przez inżyniera serwisowego (wartość HVL oraz zależności pomiędzy dawką wejściową a wartością obciążenia prądowo-czasowego). Zastosowanie dodatkowego wyposażenia może ułatwić personelowi prowadzenie znacznie bardziej zoptymalizowanych badań z wykorzystaniem promieniowania rentgenowskiego. Populacyjny Program Wczesnego Wykrywania Raka Piersi w Polsce jest jedynym przykładem rutynowego wdrożenia ustawowego wymogu kontroli dawek i porównywania ich z poziomami referencyjnymi [1] w jednostkach stosujących promieniowanie jonizujące w medycznej diagnostyce obrazowej. Wspomniane poziomy referencyjne (w mammografii) w znacznie szerszym zakresie przedstawione są w europejskich wytycznych dotyczących wcześniej wspomnianego programu profilaktycznego [2]. Jednak wymóg ten niestety nie obejmuje wszystkich aparatów mammograficznych, dla których Inspektor Sanitarny wydał decyzje dopuszczające do użytkowania. Bardzo często kontrola dozymetryczna stanowiąca element bardziej zaawansowanej kontroli jakości bywa pomijana, szczególnie jeśli są to aparaty z cyfrową formą akwizycji obrazu. Wykonane przez organy inspekcyjne obserwacje, wynikające z kontroli dozymetrycznych i sprawdzające poprawność działania takich aparatów, stały się podstawą dalszych analiz i pomiarów.
Cały artykuł dostępny w wersji elektronicznej Flippingbook – Inżynier i Fizyk Medyczny 6/2013: www.inzynier-medyczny.pl
Piotr Jankowski, Monika Jędrzejewska, Bartosz Węckowski
Polskie Towarzystwo Inżynierii Klinicznej, ul. Naramowicka 219a/18, 61-611 Poznań, tel. +48 602 303 517, e-mail: piotrjankowski1975@o2.pl